Description
Chén Khải Thanh Minh Thượng Hà Đồ
“Thanh Minh Thượng Hà Đồ” (清明上河圖), tiếng Anh thường gọi “Along the River During the Qingming Festival”, tạm dịch: “vẽ cảnh trên sông vào tiết Thanh Minh”, và còn có nghiên cứu cho rằng bức tranh vẽ cảnh trên sông vào một ngày thời tiết sáng trong bình thường. Bức quốc hoạ này được xem là báu vật trong nhiều triều đại quân chủ Trung Hoa.
Dọc theo chiều dài lịch sử Trung Quốc đã có khá nhiều phiên bản mô phỏng “Thanh Minh Thượng Hà Đồ”. Nhưng phiên bản được cho là đầu tiên và được biết đến nhiều nhất là bức tranh của hoạ sỹ Trương Trạch Đoan (Zhang Zeduan, tự Chính Đạo, 1085 – 1145), đời nhà Tống. Ông được biết đến là một hoạ sỹ hàn lâm trong viện hoạ đồ của triều đại Bắc Tống (960–1127). Do đó, thời điểm ra đời của bức “Thanh Minh Thượng Hà Đồ” đời Tống được các chuyên gia xác định dựa trên năm sinh của hoạ sỹ Trương Trạch Đoan, tức kể từ năm 1085, và trước năm 1127 – năm Biện Kinh rơi vào tay nhà Kim.
“Thanh Minh Thượng Hà Đồ” của Trương Trạch Đoan được vẽ trên một cuộn giấy dài hơn 5 mét (kích thước 24,8 x 528,7cm), mô tả tổng cộng 814 nhân vật, 20 phương tiện đi lại, 60 con vật và 170 cây cối. Tranh mô tả tỉ mỉ và chi tiết cảnh sinh hoạt thường nhật quanh bờ sông của người dân Trung Quốc đời Tống, nơi được cho là cố đô Biện Kinh (nay là thành phố Khai Phong, thuộc tỉnh Hà Nam, Trung Quốc).
Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứu cho rằng Trương Trạch Đoan không hề tiết lộ một địa danh hay thời gian thực tế nào. Nhiều chi tiết có thể tiết lộ địa điểm đều bị ông ẩn giấu đi. Trong khi đó ông phác hoạ khái quát những sự kiện, tình huống dường như đã xảy ra khắp nơi ở Biên Kinh, nhằm gián tiếp diễn đạt hàm ý sâu xa của ông.
“Thanh Minh Thượng Hà Đồ” của Trương Trạch Đoan đã từng rời khỏi lãnh thổ Trung Quốc một thời gian khi Hoàng Đế Phổ Minh mang theo về Mãn Châu Quốc (1932 – 1945, chính phủ do các quan chức nhà Thanh cùng Đế Quốc Nhật Bản thành lập). Trải qua nhiều thăng trầm biến loạn cùng lịch sử Trung Hoa, từ trong cung rồi lưu lạc dân gian, cho đến tận 1951, bức tranh mới được đưa về bảo quản cẩn trọng tại bảo tàng Cố Cung Bắc Kinh.
Mặc dù rất nổi tiếng trong giới học thuật Trung Quốc, nhưng vì bức tranh nguyên bản đã trải qua nhiều truân chuyên và bị tác động nặng nề bởi thời gian, hơn nữa còn là một quốc bảo vô giá, nên rất hiếm khi công chúng có cơ hội chiêm ngưỡng tận mắt. Lần gần đây nhất là năm 2020, khi bảo tàng Cố Cung Bắc Kinh mở cửa cho khách tham quan, đánh dấu cột mốc 600 năm tuổi của Tử Cấm Thành, 95 năm thành lập bảo tàng và 70 năm nghiên cứu kiệt tác “Thanh Minh Thượng Hà Đồ” của Trương Trạch ĐoanBức “Thanh Minh Thượng Hà Đồ” thời nhà Tống của Trương Trạch Đoan đã từng được triển lãm tại Hồng Kông (tháng 6 – 8/2007) để kỷ niệm 10 năm Hồng Kông được chuyển giao về cho Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.